Miasto gąbka. Problem ulew i upałów rozwiązany?

Czym jest dokładnie idea „miasta gąbki”? To pojęcie odnoszące się do ośrodków miejskich, które stosują zintegrowane podejście do gospodarki zasobami wodnymi, w celu minimalizowania negatywnych skutków związanych z intensywnym opadem deszczu oraz suszami. Głównym celem jest zwiększenie naturalnej zdolności miasta do wchłaniania wody, przede wszystkim poprzez wykorzystanie zielonych infrastruktur takich jak parki, ogrody i ulice z zielenią, które pełnią funkcję „gąbki” – pochłaniają wodę deszczową i umożliwiają jej stopniowe uwalnianie do środowiska.

Istnieje wiele miast na całym świecie, które realizują ideę Sponge City, wdrażając różne projekty i rozwiązania w celu minimalizowania negatywnych skutków związanych z opadami deszczu. Oto kilka przykładów:

1. Szanghaj, Chiny – jest jednym z pionierów w realizacji koncepcji Sponge City. W ramach programu Szanghaj Sponge City, miasto buduje systemy magazynowania wody deszczowej, zielone dachy, ogrody deszczowe i parki, które zapewniają ochronę przed powodzią.

2. Kopenhaga, Dania – wdraża zielone dachy i ściany, oczyszczalnie deszczówki, a także projekt „Harbour Bath”, który przekształca portową dzielnicę w strefę rekreacyjną, umożliwiającą mieszkańcom kąpiel w zbiornikach z naturalną wodą.

3. Filadelfia, USA – wprowadziła program „Green City, Clean Waters”, który ma na celu oczyszczenie zanieczyszczonych wód rzek i dopływów do miasta. W ramach programu, miasto buduje nowe parki, ogrody deszczowe, oraz stosuje nowoczesne technologie do oczyszczania wody.

4. Singapur – realizuje projekt „Active, Beautiful, Clean Waters” (ABC Waters), który ma na celu przekształcenie łańcucha wód miejskich w piękne, czyste i aktywne miejsca rekreacji. W ramach programu budowane są parki, ogrody deszczowe, ale także sztuczne zbiorniki retencyjne i systemy odzyskiwania wody deszczowej.

5. Berlin, Niemcy – przekształca istniejące kanały i systemy wodne w strefy rekreacyjne, zapewniając mieszkańcom dostęp do naturalnych wód i przestrzeni zielonych. Miasto wdraża także programy dotyczące ochrony przed powodzią i zmian klimatu, z wykorzystaniem zielonych technologii.

Problem z retencją odczuwają kolejne obszary, w 2021 roku władze stanów Kalifornia oraz Arizona (USA) zakazały podlewania trawników przydomowych, gdyż wiele lokalnych społeczności cierpiało z powodu braku dostaw wody w sieci na skutek nadmiernego podlewaniaⁱ. W skali lokalnej ważna jest powstająca Mapy retencyjnej Polski, gdzie każda oddolna i publiczna inicjatywa może zostać oznaczona. Na tej stronie manifestklimatyczny.pl/mala-retencja-mapa/, każdy może oznaczyć pojemność zbiornika wskazując do jakich celów woda jest w nim gromadzona, może to być pranie, podlewanie lub każdy inny. Obecnie dostęp do wody to problem ponad 365 miejsc w kraju, które zostały oznaczone. Dodatkowo ponad 45 gmin latem 2022 roku wprowadziło całkowity zakaz podlewania wodą z sieci ogródków i trawnikówⁱⁱ. Gminy z tego tytułu mogą nakładać mandaty nawet do 500 złotych.

W naszym kraju również są realizowane projekty związane z koncepcją miasta gąbki. Warto tu wymienić Łódź, Wrocław i Gdańsk, gdzie podjęło działania mające na celu minimalizowanie negatywnych skutków związanych z opadami deszczu, stosując zieloną infrastrukturę oraz innowacyjne technologie.

W Łodzi wdrażany został projekt „Ekozielona Łódź”, który zakłada m.in. budowę parków deszczowych, zielonych dachów oraz oczyszczalni wód opadowych. Wrocław natomiast realizuje projekt „Miasto na Wodzie”, który ma na celu ochronę miasta przed powodzią poprzez budowę parków deszczowych i ogrodów deszczowych, ale także przez wdrażanie systemów zbierania i magazynowania wody deszczowej. Gdańsk zaś wdraża program „Gdańsk Miasto Zrównoważone”, który ma na celu poprawę jakości wód gruntowych, poprzez budowę parków deszczowych, zielonych dachów oraz wprowadzenie zielonych technologii.

W Polsce istnieje także wiele innych projektów i inicjatyw, których celem jest wprowadzenie koncepcji miasta gąbki, należy do nich także Warszawa, gdzie na rzecz poprawy retencji działa wiele firm z branży wodnej, urbanistycznej i zielonej. Firma Hadart, która specjalizuje się w budowaniu ogrodów na dachach, zielonych ścian oraz parkingów, łąk kwietnych czy zbiorników retencyjnych od wielu lat promuje ideę zrównoważonej retencji wody zwłaszcza na obszarach miejskich.